“Hoge energieprijzen zijn door onszelf veroorzaakt”

Gerhard Christiner, Chief Technology Officer van de hoogspanningsnetbeheerder APG, legt uit waarom er ook een "Oostenrijkse toeslag" voor elektriciteit bestaat en waarom de toekomst ligt in netuitbreiding en hernieuwbare energiebronnen.

Gerhard Christiner zorgt ervoor dat Oostenrijk niet in het donker terechtkomt. Sinds 2012 zit hij in de raad van bestuur van Austria Power Grid AG (APG), de Oostenrijkse hoogspanningsnetbeheerder. In "Milkbar", de podcast over binnenlandse politiek van KURIER, legt hij uit wat Oostenrijk nodig heeft om energie goedkoper te maken.

KURIER: Wat is APG? Lijkt het echt op de ASFINAG van het elektriciteitsnet? Gerhard Christiner: In de breedste zin van het woord klopt dat. Wij beheren het hoogspannings- en extrahoogspanningsnet in Oostenrijk. Dit zijn 380.000 volt- en 220.000 volt-lijnen; we zijn in wezen een elektriciteitslogistiek bedrijf. En wat ook belangrijk is, is dat we ervoor zorgen dat er op elk moment evenveel elektriciteit in Oostenrijk beschikbaar is als er verbruikt wordt.

Hebben we altijd evenveel productie als consumptie nodig? Precies. We moeten precies zoveel produceren of importeren als we consumeren of exporteren. De balans wordt elke twee seconden automatisch aangepast.

Zal de vraag naar elektriciteit dramatisch toenemen door warmtepompen, elektrische auto's en de elektrificatie van de industrie? Momenteel daalt het elektriciteitsverbruik, maar dat zal veranderen. Momenteel ligt het elektriciteitsverbruik rond de 70 terawattuur (TWh), en onze totale eindenergievraag is ongeveer 300 TWh, inclusief fossiele en hernieuwbare energie. Als we onze volledige energievraag in 2040 willen decarboniseren (wat het doel is), zal het elektriciteitsverbruik uitkomen op ongeveer 140 terawattuur.

Hoe? Waarom veel minder? Omdat elektriciteit aanzienlijk efficiënter is en het verbruik efficiënter is dan wanneer we fossiele brandstoffen gebruiken. Een conventionele verbrandingsmotor, bijvoorbeeld in een dieselauto, heeft een rendement van 20, hooguit 25 procent – ​​een elektromotor heeft 80 procent. Alleen al hiermee kun je energie besparen.

Waarom zijn onze elektriciteitskosten zo hoog? We behoren tot de middenmoot in Europa wat betreft elektriciteitskosten. Elektriciteit is goedkoper in de Scandinavische landen omdat ze veel waterkracht hebben. Ook in Frankrijk en Spanje is elektriciteit goedkoper, omdat Frankrijk veel kernenergie heeft en Spanje zijn fotovoltaïsche systeem enorm heeft uitgebreid. Ook de Benelux en Duitsland hebben veel hernieuwbare energie. En dan is er nog Oostenrijk. In Oostenrijk is de gemiddelde jaarlijkse elektriciteitsprijs per megawattuur ongeveer acht euro duurder dan in Duitsland.

Hoe komt dat? Duitsland kan rekenen op deze goedkope elektriciteit dankzij de enorme uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen. Het prijsverschil met Oostenrijk komt doordat we niet over voldoende transmissiecapaciteit beschikken om deze goedkope elektriciteit naar Oostenrijk te brengen. Dus als er in Duitsland veel hernieuwbare elektriciteit beschikbaar is, zouden we die goedkoop kunnen inkopen, maar we hebben er de netwerken niet voor. En dan moet er bijvoorbeeld een gascentrale in Oostenrijk bijspringen, maar dat is aanzienlijk duurder omdat we het gas tegen een hoge prijs moeten inkopen.

Maar ze zeggen altijd dat we goedkoop gas hebben? Oostenrijk was afhankelijk van Russisch gas. Zoals we allemaal weten, stroomt dat niet meer. En nu moeten Europa en Oostenrijk gas kopen, voornamelijk vloeibaar gemaakt LNG, uit Amerika of andere landen. Dit is aanzienlijk duurder omdat de transportketen duurder is.

Hoe is het mogelijk dat we niet genoeg elektriciteitsleidingen naar andere landen, zoals Duitsland, hebben? Je moet begrijpen dat de meeste EU-landen hernieuwbare energiebronnen zeer snel en op zeer grote schaal hebben uitgebreid. Alleen al in de afgelopen vijf jaar hebben we 7.000 megawatt aan zonnepanelen toegevoegd. Hier – om een ​​idee te krijgen van de cijfers – ligt het piekverbruik op 12.000 megawatt. Als de zon schijnt en de wind tegelijkertijd waait, hebben we enorme elektriciteitsoverschotten. Idealiter zou deze elektriciteit over heel Europa kunnen worden gedistribueerd. Helaas zijn we er niet in geslaagd de netwerken in hetzelfde tempo uit te breiden.

Waarom niet? Wie moet het bouwen? APG? Ja, APG is daartoe verplicht, net als alle andere transmissie- en distributienetbeheerders. Het probleem is dat netuitbreidingen aanzienlijk langer duren omdat de goedkeuringsprocedures lang en complex zijn. Feit is: momenteel bouwen ze geen 380-kV-lijn binnen tien jaar.

Gaat het om goedkeuringsprocedures zoals milieueffectrapportages? Dus de hoge energieprijzen zijn zelfgemaakt, schieten we onszelf daarmee in de voet? Ja, we schieten onszelf echt in de voet. Het prijsverschil van acht euro per MWh tussen Oostenrijk en Duitsland in de eerste helft van 2025 is een zelfopgelegde Oostenrijkse toeslag. Als we de netwerken hadden, zouden deze extra kosten niet zo groot zijn.

Zijn er al plannen voor netuitbreiding? Jazeker! De bijbehorende projecten die we nodig hebben voor de transformatie van het energiesysteem staan ​​in het Netontwikkelingsplan. Sommige projecten zijn al in behandeling bij de bevoegde goedkeuringsinstanties. Met versnelde goedkeuringsprocedures zouden deze projecten binnen vier tot vijf jaar gerealiseerd kunnen worden. Hiervoor is de Wet Versnelling Uitbreiding Hernieuwbare Energie (EABG) dringend nodig. Dan zouden onze elektriciteitsprijzen zeker gelijkgetrokken kunnen worden met die in Duitsland. Hoewel: Duitsland zou niet onze maatstaf moeten zijn, maar juist de goedkoopste elektriciteitsleverancier van Europa.

Is het doel om in 2030 al onze elektriciteit zelf op te wekken zonder fossiele brandstoffen haalbaar? Dat kunnen we bereiken, maar we moeten wel oppassen: "In balans" betekent een calculatieperiode van één jaar. In de zomer hebben we overschotten door zonne-energie en windenergie. In de winter hebben we tekorten en hebben we gascentrales nodig, wat de hoge elektriciteitsprijs opdrijft. We moeten erin slagen om meer bovenregionale elektriciteitsnetten en opslagfaciliteiten te bouwen, zodat we in ieder geval niet meer zo vaak gascentrales nodig hebben.

Kunnen we ooit de overtollige elektriciteit van de zomer in de winter gebruiken? Niet helemaal, maar we zijn in Europa wel sterk verbonden. Wat we in de winter missen, kunnen we uit nationale opslagfaciliteiten halen of op de Europese interne markt kopen.

Begrijpt de driepartijencoalitie van ÖVP, SPÖ en Neos al deze vragen en eisen? Ik heb het gevoel dat deze regering een veel realistischere aanpak hanteert voor de transformatie van het energiesysteem en een zeer heldere visie heeft op de uitdagingen. We hebben nu alle reserves die we in het systeem hadden uitgeput. Verdere uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen heeft alleen zin als de netten gelijktijdig worden uitgebreid. PV en windenergie leveren geen kosten op, maar het systeem wel een enorme als de netten niet voldoende gedimensioneerd zijn.

Zou u een particulier nog steeds adviseren om een ​​PV-systeem op zijn dak te installeren met een energieopslag? Ja, dat kan ik alleen maar toejuichen, maar dan wel maximaal zo groot als uw eigen elektriciteitsbehoefte. De opslag moet in ieder geval minimaal zo groot zijn als uw dagelijkse elektriciteitsverbruik. Het is belangrijk dat deze opslagunits het net bedienen en dus alleen rond het middaguur worden gevuld, omdat dit de noodzaak voor uitbreiding van de netten voor deze PV-piek rond het middaguur wegneemt. Het ideale scenario zou een betere algehele benutting van het bovenregionale elektriciteitsnet gedurende de dag zijn.

Mocht er onverhoopt een stroomstoring in Oostenrijk plaatsvinden, wat gebeurt er dan precies? We hebben voorzorgsmaatregelen genomen en trainen regelmatig op noodsituaties. We beschikken over pompcentrales, zoals die in Malta en Kaprun, die geschikt zijn voor eiland- en blackstartbedrijf. Dit betekent dat ze zonder stroom kunnen opstarten. Onze ervaring leert dat we Oostenrijk uiterlijk na 20 tot 30 uur weer van stroom kunnen voorzien.

We horen tegenwoordig constant over hybride aanvallen en cyberaanvallen. Wordt Austrian Power Grid er ook door getroffen? Ja, we registreren dagelijks cyberaanvallen, maar we zijn er goed tegen beschermd.

Podcastspecial: Aan de balie van de Milchbar legt Gerhard Christiner uit hoe de energieprijzen in Oostenrijk zouden kunnen dalen en wat al jaren een probleem is in heel Oostenrijk. De actuele podcast is beschikbaar op kurier.at, Spotify, Apple Podcasts en YouTube.

koerier